Zjawa, czyli Zabili go i uciekł

Najgorzej jest zawsze rozpocząć recenzję. Potem już płynie, ale te początki są straszne, bardzo ich nie lubię. Szczególnie gdy nie wiem jak zacząć. Tak jak teraz. Ale przetrwam to i dam radę. Jak Hugh Glass, bohater filmu Zjawa [The Revenant], którego to recenzja. Przeczołgam się przez rurę pełną gówna, żeby wyjść z drugiej strony czysty jak łza – żeby przywołać cytat z jeszcze innego filmu.

O czym jest film Zjawa?

Razem z bohaterami filmu przenosimy się na początek XIX wieku w Góry Skaliste. Jest dokładnie 1823 rok i właśnie trwa futrzarska ekspedycja w dziewicze tereny amerykańskiego Pogranicza. Łupy są zacne, ale zagrożenie atakiem Indian coraz bardziej realne. I rzeczywiście. Tubylcy robią z wyprawy jesień średniowiecza, którą udaje się przetrwać tylko nielicznym. A to początek kłopotów, bo do domu droga daleka. Wybierając trudny szlak lądowy narażeni są na ciągłe niebezpieczeństwo. Znane, jak i to zupełnie przypadkowe jak niedźwiedzica, która atakuje Hugh Glassa (Leonardo DiCaprio), głównego tropiciela i etatowego badassa. W wyniku tego ataku Glass ulega szeregowi poważnych ran, które najprawdopodobniej szybko okażą się śmiertelne. Poorane pazurami aż do żeber plecy, złamana noga, sitko w miejscu, w którym kiedyś była szyja… Dwóch kompanów Glassa oraz jego syn mieszaniec zgadza się zostać przy nim do czasu jego śmierci. Zasłużył bowiem zdaniem dowódcy na chrześcijański pochówek. Tyle, że Glass nie umiera, a Indianie cały czas depczą po piętach. Żeby nie przedłużać – półżywy Glass zostaje zakopany w płytkim grobie i pozostawiony na pastwę losu. Udaje mu się z niego wydostać i pełzając oraz krwawiąc rusza szlakiem srogiej pomsty w zapalczywym gniewie.

Zjawa – film inspirowany faktami

Tako rzecze zwiastun i rzeczywiście, standardowo trochę inspiracji faktami tu znajdziemy. Technicznie rzecz biorąc Zjawa oparta jest na książce autorstwa Michaela Punke, ale u zarania obydwu znajduje się legenda amerykańskiego trapera Hugh Glassa, który żył na przełomie XVIII i XIX wieku i zajmował się łowiectwem. Glass naprawdę zaciągnął się do ekspedycji futrzarskiej odpowiadając na… anons w gazecie i w jej trakcie został zaatakowany najpierw przez Indian, potem przez niedźwiedzia. Legenda to dobrze znana i popularna (no u nas to nie), stąd ten zwiastun i ten mój opis fabuły sprawiający wrażenie opowiadającego cały film. Ale nie przejmujcie się tym wrażeniem, bo fabuła filmu Zjawa jest w niej mniej istotna, o czym za chwilę. Wróćmy wcześniej na trochę do faktów. A te znacząco różnią się od filmowej fabuły. Przede wszystkim nie jest niczym potwierdzone, że Glass miałby się wżenić w plemię Paunisów, z którym rzekomo przebywał przez kilka lat. Na pewno nie miał syna, który mógłby podpaść Fitzgeraldowi (koleś grany przez Toma Hardy’ego; 1. to jeden z niewielu dobrych filmów z Hardym :P; 2. piszę lekkimi półsłówkami, żeby nie spoilerować, choć w przypadku Zjawy ciężko coś zaspoilerować) i takiego siłą rzeczy nie zabrał na feralną wyprawę. Czyli główny punkt dramaturgii filmu Zjawa nie ma racji bytu, jeśli mowa o inspiracji faktami. I można dodać, że gdyby trochę go okrojono, to myślę, że wyszłoby filmowi na dobre, bo jeśli coś jest w nim słabe, to na pewno są to flashbacki Glassa.

Z grubsza więc całkiem fikcyjna jest ta część historii rodzinnej Glassa, ale już zostawienie go na pastwę losu się zgadza – nie do końca wiadomo, czy w niecnym procederze brał udział pełną gębą Jim Bridger, myślę, że jego sława i dobre imię ma decydujące znaczenie u tych, którzy twierdzą, że nie, to niemożliwe. Nevermind. Zgadza się też pełzająca droga Glassa przez mękę, choć nie jest do końca pewne jak długą drogę pokonał przez te sześć tygodni pełzającej tułaczki z gnijącym ciałem na plecach, dziurawym gardłem i złamaną nogą. Im bardziej popularna była legenda o Glassie, tym więcej wyczynów zaczęto mu przypisywać, a on sam nigdy nie zostawił spisanej osobiście historii. Trudno więc bezsprzecznie ocenić, czy ekstremalne przeciwności losu są jedynie wymysłem scenarzystów, bo przecież tak, to mogło się zdarzyć. Nie zdarzyła się natomiast cała końcówka, jaką możemy oglądać w filmie.

No i ważny szczególik – prawdziwe wydarzenia miały miejsce latem, a nie u zarania zimy i zimą.

Recenzja filmu Zjawa

No w końcu! – chciałoby się westchnąć. Lepiej późno niż wcale – można by odpowiedzieć. Cóż, wspomniałem wyżej, że fabuła filmu Zjawa jest mniej istotna (dlatego poświęciłem jej dwa długie akapity), więc co jest istotne? Ano istotne jest nie to co, ale jak! Zjawa to kolejny dowód na nieograniczone możliwości współczesnego kina i jeśli ktoś kocha kino, to nie widzę szans, by się nie zachwycił tym, co można oglądać na ekranie (koniecznie kinowym). Puszczam mimo uszu uwagi, że Zjawa była nudna, bo według mnie nuda w przypadku tego filmu nie ma żadnego znaczenia, kiedy można się cieszyć każdym kadrem i podziwiać reżyserskie zdolności Alejandro Gonzáleza Inárritu, którego o wiele bardziej lubię, gdy wyrósł w końcu z tych swoich filmów z gatunku: pozornie niezwiązane ze sobą historie łączą się w jedną całość; świetne Amores Perros by w zupełności wystarczyło. A że wsparte jest to fachowym okiem operatora Emmanuela Lubezkiego to mamy do czynienia z technicznym filmowym arcydziełem.

Nie ma co zaprzeczać, nie byłem jakoś pozytywnie nastawiony do tego projektu, a zwiastuny Zjawy mnie nie przekonały. I w sumie nie dziwię się teraz już po obejrzeniu filmu, że tak było. Aby docenić film Zjawa trzeba go po prostu obejrzeć, nic nie zastąpi tego przeżycia. Mnie kupił od samego początku i – choć przyznaję, że sama fabuła jest sztampowa i nie ma w niej niczego niezwykłego; tak, przyznam też, że potrafię sobie wyobrazić, że ktoś się na Zjawie wynudził – miał po swojej stronie do końca. Bardzo podoba mi się taka surowa wizja świata sprzed dwustu lat bez wesołych kowbojów, kolorowych Indian i tego całego klasyczno-westernowego skansenu. O wiele bardziej trafia do mnie właśnie taki świat pełen chłodu, brutalności i krwawej walki o przetrwanie, w której przetrwają najsilniejsi. Chyba też w tym tkwi siła Zjawy, że podczas seansu możesz sobie skonfrontować swoje wyobrażenia o dzielnych traperach przyszłych kowbojach, które do tej pory wyrobiło ci kino z tym, jak bardzo nieprzyjazne to były czasy zupełnie innych ludzi. Brawo dla reżysera, ekipy i aktorów, że dali zaciągnąć swoje tyłki w zadupia świata, by tam zmarznąć dla realizmu.

Kręcona w całości przy świetle naturalnym Zjawa ma w sobie wszystko, co dobrego może zaoferować współczesne kino. Przy pomocy, a jakże, jednoujęciowych scen i innych sztuczek udało się stworzyć w pełni wiarygodny film, który jest tak daleko od CGI jak to tylko możliwe. Nawet jeśli miśka grał zielony facet :P.

PS. Czy Leonardo DiCaprio w końcu dostanie Oscara?

Nie wiem. Ale myślę, że skoro nie dostał Oscara za Wilka z Wall Street, to za Zjawę może być ciężko.

(2052)

Podziel się tym artykułem: